МК НИ 081 Број на пчелни семејства

Вкупниот број на пчелни семејства во Република Северна Македонија во периодот 1993-2023 година има позитивен тренд со одредени осцилации. Во 1993 година во РСМ биле евидентирани 74951 пчелно семејство, додека во 2023 година изнесувал 306415 пчелни семејства. Од анализираните податоци, евидентирани во Државниот завод за статистика на РСМ, а прикажани на слика 1, може да се види дека бројот на пчелни семејства во периодот 1993-2017 година, се движел помеѓу 52897 во 2012 година и 81476 во 2016 година. Големо зголемување се јавува во периодот од 2018 до 2023 година, кога бројот на пчелни семејства се зголемил на 243492 во 2018 година, потоа постигнал кулминација од 312623 во 2021 година и се намалил на 306415 пчелни семејства во 2023 година.

Слика 1. Вкупен број на пчелни семејства, во Република Северна Македонија, по години

^{*Дополнително евидентирани пчелни семејства преку Агенцијата за храна и ветеринарство кои претходно не биле евидентирани}

Доколку се анализира бројот на пчелни семејства, по статистички региони, за периодот 2007-2023 година, без 2014 година (за која нема податоци по региони во Државниот завод за статистика), може да се види дека има одредена нерамномерност (слика 2). Притоа може да се заклучи дека најголем број пчелни семејства за анализираниот период се евидентирани во југозападниот регион (344692), а најмал во скопскиот регион (85261). Во североисточниот регион евидентирани се 293659 пчелни семејства, во полошкиот регион 285846, во источнинот 214206, во југоисточниот 172564, во вардарскиот 135735 и во пелагонискиот регион 102008 пчелни семејства.

Слика 2. Вкупен број на пчелни семејства, по статистички региони, во периодот од 2007  ̶  2023 г, без 2014 година

Бројот на пчелни семејства, по статистички-плански региони, по години, без 2014 година е прикажан на слика 3. Притоа, може да се види дека во различните региони во различни години имало и различен број пчелни семејства. Во  одредени региони, во различни години евидентирано е и значително зголемување на пчелните семејства. Така на пример, во вардарскиот и југоисточниот  регион евидентирано е значително зголемување на пчелните семејства во 2023 година, а во југозападниот во 2022 година. На големите разлики во бројот на пчелни семејства по години и региони повеќе фактори имаат влијание, меѓу кои: појавата на одреден број професионални и полупрофесионални пчелари со голем број пчелни семејства, селењето на пчелните семејства како практика за поголем принос, смртноста на пчелните семјства, инвестициите во зголемување на бројот на пчелни семејства, пријавувањето и ажурирањето на бројот на пчелни семејства кај надлежните институции итн.

Слика 3. Вкупен број на пчелни семејства, по статистички региони, по години, без 2014 година за период 2007-2023 година

Опфат на податоци: excel

Извор на податоци: Државен завод за статистика

Зголемувањето на вкупниот број на пчелни семејства во Република Северна Македонија, од 74951 пчелни семејства во 1993 година на 306415 пчелни семејства во 2023 година е исклучително позитивен показател. Тој има значително позитивно влијание, како од економски и социјален, така и од еколошки аспект.
Главна причина за зголемувањето на бројот на пчелни семејства во 2018 година, како  и во следните години (споредено со претходните) е тоа што тогаш се направија промени во политиката на субвенционирање на пчелните семејства. Тие промени се однесуваа на бројот на пчелни семејства кои треба да ги одгледува пчеларот за да оствари право на субвенија. Така ако претходно субвенции можеа да добијат пчелари кои имаат над 30 пчелни семејства, со измените тоа право можеа да го остварат и пчелари кои имаат над 10 пчелни семејства. На тој начин (преку Агенцијата за храна и ветеринарство) се евидентираа и пчелните семејства кои претходно не беа евидентирани, а такви има најмногу, бидејќи најголем број од пчеларите, како и почетниците располагаат со бројка на пчелни семејства помала од 30.
Со цел да се задржи ваквиот тренд и да се постигне стабилен одржлив развој, потребни се дополнителни инвестиции во пчеларството. Таквите инвестиции треба да бидат насочени кон помладите одгледувачи на пчели и луѓето во руралните средини.
Големите варијации на бројот на пчелни семејства по години и региони, покрај другото, укажува и на одреден стихијност и нерамномерност во одгледувањето пчели. Од големи зголемувања, до значителни намалувања. Таквите варијации не се поволни од аспект на долгорочна одржливост на пчеларството како стопанска гранка која овозможува економски, социјални и еколошки придобивки. Сепак, наведеното укажува и на тоа дека во државата има потенцијал за зголемување на бројот на пчелни семејства, како основа на поголем развој на пчеларството.
Значително помалиот број пчелни семејства во скопскиот, пелагонискиот и вардарскиот регион во однос на југозападниот, североисточниот, полошкиот и источниот регион се во корелација и со севкупните природни и климатски услови. Неповолните и екстремни климатски влијанија најмногу се чувствуваат во скопскиот, пелагонискиот и вардарскиот регион што неминовно се одразува и на одгледувањето пчели. Ако на тоа се надоврзе и зголемувањето на загадувањето на животната средина, урбанизацијата, интензивното полјоделство, намалувањето на природната вегетација, зголемената урбанизација и индустријализација, евидентно е дека и просторот за развој на пчеларството во овие региони се намалува, а условите стануваат понеповолни. Ваквите состојби влијаат на намалување на продуктивноста во пчеларењето, што резултира и со помал интерес за одгледување на пчели во овие региони.
За стабилен и одржлив развој на пчеларството, потребна е и поголема едукација на одгледувачите на пчели и осовременување, како на опремата за пчеларење така и на практиките и техниките за пчеларење. Традиционалните и екстензивни практики и техники треба да се заменат со нови и современи практики со кои ќе се влијае на продуктивноста на пчелите, нивната автохтоност и прилагодливост кон конкретните природни услови. Примената на биотехнички методи во пчеларењето и органскиоит начин на заштита на пчелите треба да бидат приоритет во пчеларењето затоа што на тој начин ќе се постигне поголем квалитет на  медот, но и на другите пчелни производи.