Индикаторот ги покажува годишните врнежи, односно, вкупното количество врнежина одредена површина за одреден временски период, во течна или цврста состојба, и отстапувањата на годишната сума на врнежи од просечните врнежи на територија на целата земја или во одредени делови.
- Милиметри (mm), процент %, литар на метар квадратен
Каков е трендот на врнежите?
Во разгледуваниот период може да се забележи променлив тренд на средно годишните врнежи во сите четири разгледувани населени места. Годишните отстапувања од просечните годишни врнежи за период од 1981 до 2010 година, за Скопје се движат помеѓу 62% и 164%, за Битола помеѓу 62% и 139%, за Штип помеѓу 67% и 176% и за Лазарополе помеѓу 69% и 148%.
График 1. Годишна сума на врнежи од 1990 до 2021 годинаво селектирани населени места
График 2. Годишни отстапувања од просечнитесуми на врнеживо селектирани населени места (период 1990-2021)
Опфат на податоци: excel
Извор на податоци: Управа за хидрометеоролошки работи
Индикаторот ги зема во предвид податоците за годишната сума (количество) на врнежи од 1990 до 2023, просечната годишна сума на врнежи за период 1981-2010 година и отстапувањата на годишните суми на врнежи од просечната вредност.
Дадени се податоци за Скопје, главен град, Битола, втор град по големина, Лазарополе, место со најголеми и Штип, место со најмали просечни годишни суми на врнежи во период 1981-2010 година.
Во Скопје количеството на годишните врнежи во 2023 година во однос на просечната годишна сума на врнежи за период 1981-2010 година, e помал за 9% од просекот. Најголемо количество на годишни врнежи од 782,9 mm имало во 2014 година. Во оваа година било и најголемото отстапување од долгогодишните просечни врнежи во периодот од 1981 до 2010 година, и изнесува 64%. Година со најмалку врнежи е 2000, со 296,4 mm што е за 38 % помалку од долгогодишните просечни врнежи во периодот од 1981 до 2010 година.
Во Битола количеството на годишните врнежи во 2023 година во однос на просечната годишна сума на врнежи за период 1981-2010 година е поголемо за 16% од просекот. Најголемо количество на годишни врнежи од 863,8 mm имало во 2002 година. Oваа година било и најголемото отстапување од долгогодишните просечни врнежи во периодот од 1981 до 2010 година, и изнесува 39%. Година со најмалку врнежи е 2011, со 383,1 mm што е за 38 % помалку од долгогодишните просечни врнежи во периодот од 1981 до 2010 година.
Во Штип количеството на годишните врнежи во 2023 година во однос на просечната годишна сума на врнежи за период 1981-2010 година се движи околу просекот. Најголемо количество на годишни врнежи од 799,4 mm имало во 2014 година. Oваа година било и најголемото отстапување од долгогодишните просечни врнежи во периодот од 1981 до 2010 година и изнесува 76%. Година со најмалку врнежи е 1990, со 294,4 mm што е за 35 % помалку од долгогодишните просечни врнежи во периодот од 1981 до 2010 година.
Во Лазарополе количеството на годишните врнежи во 2023 година во однос просечната годишна сума на врнежи за период 1981-2010 година е помала за 24% од просекот. Најголемо количество на годишни врнежи од 1566,5 mm имало во 2010 година. Oваа година било и најголемото отстапување од долгогодишните просечни врнежи во периодот од 1981 до 2010 година, зголемување за 48%. Година со најмалку врнежи е 2011, со 730,5 mm што е за 31 % помалку од долгогодишните просечни врнежи во периодот од 1981 до 2010 година.
Според овој индикатор и анализираните мерни места може да се заклучи дека на територијата на Република Северна Македонија врнежите се променливи и во простор и во време.
- Методологија за пресметка на индикаторот
Врнежите се мерат со: дождомер, омброграф (плувиограф) и автоматски сензор за врнежи (кај автоматска метеоролошка станица). Инструментите се поставени на отворен простор, на висина од 1 метар. Со дождомерот се мерат вкупните акумулирани врнежи за одреден период. Временската резолуција може да биде: 6 часа, 12 часа и 24 часа. Во пракса најчесто се работи со дневната сума врнежи. Под дневна сума врнежи се подразбира количината наврната во период од 07 часот вчера до 07 часот денес.
Омбрографот е механички регистрирен инструмент кој ги бележи врнежите во тек на времето. Неговата минимална временска резолуција е меѓу 1 и 10 минути, во зависност од типот на инструментот.
Автоматскиот сензор за врнежи е електронски сензор. Има променлива временска резолуција, почнувајќи од 1 минута.
Врз основа на дневната сума врнежи се врши пресметување на месечните, годишните и повеќегодишната просечна годишна сума на врнежи.
Од податоците од омбрографот и автоматскиот сензор за врнежи може да се пресмета интезитетот на врнежите (количината врнежи падната во единица време).
Во минатото метеоролошките мерења во Скопје се одликуваат со чести промени на локацијата. Првите метеоролошки мерења во Скопје датираат од 1924 година (дождомерна станица), а како климатолошка станица започнува со мерења во 1944 во стар Аеродром (сегашна локација на бул. Јане Сандански) и потоа во 1967 година станицата се преместува на тогашниот аеродром Петровец, сега Меѓународен аеродром Скопје. Метеоролошката станица на Зајчев Рид е основана 1978 година и од тогаш работи со постојани мерења на метеоролошките елементи и појави.
Според досегашните истражувања вршени во Секторот за метеорологија и добиените резултати, Главната метеоролошка станица Скопје е порепрезентативна за Скопската котлина и поширокото урбано подрачје на градот Скопје, за разлика од станицата на Меѓународениот аеродром Скопје чија основна намена се метеоролошки мерења за воздухопловството.
Од наведените причини, како најрелевантни податоци ги предлагаме податоците од Скопје (Зајчев Рид), како современа метеоролошка опсерваторија. Заради претходно кажаното за град Скопје земени се долгогодишни просечни врнежи за периодот од 1981 до 1990 година.
Нема дефинирани цели
- Светска метеоролошка организација.
| МК НИ 051 Врнежи | EEA – Европска агенција за животна средина | IND-91, CLIM 002 Mean precipitation |
| UNECE – Економска комисија на Обединетите нации за Европа | B2/27 Atmospheric precipitation |
|
| Каталог на индикатори за животна средина | 57 – Mean precipitation | |
| SDG – Цели за одржлив развој | 13, Climate action | |
| GGI – Индикатори за зелен раст | да | |
| Кружна економија | не |