Посетеност е индикатор кој опфаќа обем, динамика и структура на регистрирани туристи кои ги посетиле сместувачките единици во определени просторни и временски рамки. Посетеноста на странските туристи се однесува лица кои имаат постојано живеалиште надвор државата, а оствариле регистрирана посета во сместувачките единици кои се на територијата на РСМ.
Како компонента на туристичкиот промет, посетеноста претставува индикатор кој овозможува да се согледа развојот на туризмот и интензитетот кој го врши врз животната средина и другите сектори.
- Обем - број на туристи
- Динамика - индекс на пораст
- Учество - % процент
Колкав е обемот и каква е динамиката и трендот на движење на бројот на странски туристи во контекст на интензитетот на животната средина?
Туристичката посетеност на странските туристи е дадена во временска серија од 1997 год., но поради конзистентност на анализите периодот од 2002 до 2023 год. овозможува соодветно согледување на движењата. Обемот и динамика на странската посетеност го изразува развојот преку апсолутни бројки и базниот индекс. Споредбено, тоа е однос спрема почетната година од анализираниот период. Тој ги опфаќа вкупниот и бројот на странски туристи кои ја посетиле РСМ по години од 2002 до 2023 год. Бројот на странски туристи бележи рапидно зголемување во сите анализирани години во однос на базната 2002 год.
График 1. Обем и динамика на странски и вкупен број на туристи
Бројот на странски туристи кој во 2002 год изнесуваа 122.861, во 2012 година или во првиот десетгодишен период се покачува на 351.359, односно бележи индекс на пораст од 285,98. Оваа динамика е уште по изразена во периодот до пандемијата Ковид 19. Во 2019 година остварена е највисока посета во овој анализиран период од 757.593 странски туристи, што значи зголемување во рамките на индекс 616.63 или зголемување за 516,63%. Драстичното намалување на странската посетеност во 2020 год. е очекувана последица на пандемијата која што ја зафати целата планета, од што не беше поштедена и РСМ. Индексот на посетеност се намалува под нивото на базната 2002 год., и изнесува 96.21. Пост ковидскиот период е карактеристичен по благото покачување на посетеноста во 2021 год., а во 2023 год. индексот на раст изнесува 598 што претставува забележителна тенденција и во наредниот период. Тоа упатува порака дека интензитетот по овој основ ќе расте. Ваквиот рапиден пораст подразбира и соодветно користење на ресурсите на животната средина за да се амортизира притисокот што се очекува. Тоа значи дека е неопходно капацитетите во рецептивата која подразбира угостителска структура, инфраструктура, комунална уреденост и опременост и супраструктура да се приспособат кон динамичната туристичка побарувачка во опфатот на животната средина како туристичка дестинација.
Обем, учество и динамика на посетеност на странските туристи има забележителни карактеристики во поглед на нејзината дистрибуција по плански региони.
График 2. Обем, учество и динамика на посетеност на странски туристи по региони
Најголем обем и учество е забележано во Скопскиот и Југозападниот регион. Најмал а е посетеност и учеството на странските туристи во СИР и ИР.
Во последните десет години до пандемијата порастот е присутен во сите региони во континуитет. Најголем пораст до 2019 год. е забележан и во СКР и во ЈЗР иако и онака имаат најголема концентрација на странски туристи. Но, трендот на зголемување на бројот на странски туристи дава порака која води кон поизбалансирано движење на странската туристичка клиентела по планските региони. Најдинамична е посетата на СИР со пораст од 251, 55 % во 2019 год., кој иако намален во однос на 2017 год.( 271.43 бода) претставува најголем пораст.
За време на пандемијата во 2020 год. доаѓа до драстично намалување на бројот на странски туристи. Тоа е и нормално со оглед на целосната парализа на туристичкиот промет во целиот Свет. Но порастот во 2022год., во СКР од 92,1%, СИР од 88%, ПоР од 55,5% и ЈЗР од 52,32% зборува за нов дистрибутивен пораст во повеќе региони. Намалувањата се јавуваат во останатите региони. Клучна порака е дека постои висок степен на концентрација на туристичката посетеност во двата региона и тенденција на пораст на странските туристи во различни региони.
График 3. Вкупен број на странски туристи
График 4. Вкупен број на странски туристи по земја на припадност во разгледуваниот период
График 5. Држави кои имаат значителен удел во бројот на странски туристи во разгледуваниот период
График 6. Доаѓања на странски туристи според статистички региониво период 2000 – 2023, вкупно
График 7. Доаѓања на странски туристи по видови места во периодот од 2003 до 2023 година
Опфат на податоци: excel
Извор на податоци:При пресметка на индикаторот користени се официјални податоци од Државен завод за статистика
Странската посетеност има позначајна улога од домашната како за економијата, така за меѓународните односи, културното проткајување меѓу народите и подобрувањето на условите во животната средина. Со странската посетеност се остварува ефектот познат во туризмот како „невидлив извоз“. Тоа значи дека преку потрошувачката на странските туристи се остваруваат девизни приходи без да се де-факто извезуваат и транспортираат стоки, а се продаваат и услуги.
Влијанието на странската посета врз животната средина се реализира и преку промотивните активности. Зголемениот број на странски посетители подразбира зголемен број на лица, кои од прва рака ги презентираат своите впечатоци и доживувања во туристичките дестинации во РСМ. Така тие вршат лична промоција на туризмот во странство. Тоа не се однесува само на туристичка понуда, туку и на квалитетот на животната средина како туристичка дестинација. Животната средина и државата, преку тоа добива афирмација и репутација на прифатливост пред странската клиентела.
Порастот на странската посетеност се должи на следниве фактори:
- субвенционирање на странската посетеност од страна на Владата на РСМ;
- воведување на ниско буџетски летови од значајни емитивни центри;
- користење информатички технологии за букирање или букинг систем;
- достапност на информациии самостојно креирање на посети и ориентација во животната средина на туристичките дестинации и
зголеменото ниво на атрактивност на животната средина преку заложбите за нејзина заштита и унапредување како современ тренд во туризмот.
- Методологија за пресметка на индикаторот
Динамиката на обемот на туристичка посета на странските туристи во РСМ и планските региони пресметана е со користење на базните индекси. Индексите се споредлива вредност изразена во бодови. Тие ја изразуваат релативната големина на бројот на домашни туристи во тековниот период, спрема бројот на туристи регистрирани во базниот период. Како базен индекс на временската низа земена е почетната година, карактеристична на развојот на туристичкиот промет. Базните индекси ги добиваме според следнава формула:
Ii,b=yi/yb x 100
каде што:
- Ii,b = базен индекс во набљудуваниот период;
- Yi = број на странските туристи во анализираниот период;
- Yb =број на странски туристи во базниот период.
Зголемување на бројот на туристи, и со одржливо планирање и стратегиско управувањето во туризмот намалување на интензитетот на притисоците врз животната средина.
Нема
|
МК – НИ 047-1 СТРАНСКА ТУРИСТИЧКА ПОСЕТЕНОСТ |
EEA - Европска агенција за животна средина |
нема еквивалент |
|
UNECE - Економска комисија на Обединетите нации за Европа |
нема еквивалент |
|
|
Каталог на индикатори за животна средина |
нема еквивалент |
|
|
SDG - Цели за одржлив развој |
6, Clean water and sanitation 11, Sustainable cities and communities 12, Responsible consumption and production |
|
|
GGI - Индикатори за зелен раст |
да |
|
|
Кружна економија |
не |