МК НИ 049 Местото на туризмот во економијата

На следните графикони прикажани се Обем и динамика на бројот на работници, деловни единици и приходи, за период 2002 до 2021 година, додека не се достапни податоци за 2022.

Графикон  1. Обем на бројот на работници и деловни единици

Извор: Државен завод за статистика, макстат база

Од графичкиот преглед се гледа дека бројот на  ангажирањето на работници во периодот 2001 год,  до 2006 год. варира и може да се оцени како стагнација. Од 2007 год. доаѓа до постојан пораст од година во година,  во однос на базната 2002 год. Во 2019 година тој достигнува 17.662 работника или индекс од 176,94. Во 2020 и 2021 год. бројот на работници се намалува како последица на пандемијата, но сепак бројот на работници е повисок од оној во 2002 год. Ова значи дека станува збор за изразита позитивна економска динамика на раст. Истиот тренд се забележува и на следниот графикон каде се прикажани приходите во денари.

Графикон 2. Висина на остварени приходи во денари

Извор: Државен завод за статистика, макстат база

Графикон 3.  Динамика на бројот на работници, деловни единици и приходи

Извор: Државен завод за статистика, макстат база

Што се однесувадо бројот на деловни единици може да се забележи постепен пораст, но со  блага динамика во однос на ангажираните работници.  Највисоко ниво е достигната во 2019 год. Таа година бројот на  деловни единици достигнува 2.340, што претставува индекс од 132 во однос на базната 2002 година.

Обемот  на прилив на девизни средства е еден од најважните во поглед на економските ефекти од развојот на странскиот туризам. Во него е содржан ефектот на невидливиот извоз кој се одразува не само на економијата во државата туку и на условите во животната средина.

Графикон 4. Обем на прилив на девизни средства во милиони долари

Извор: Агенција за промоција и поддршка на туризмот 

Највисоко ниво на остварени девизни приходи се реализирани во 2019 год. Но, со оглед на тоа дека за 2022 год. не се објавени приходите од последното тромесечје евидентно е дека тие ќе забележат највисоки остварувања.

Динамиката на пораст на девизниот прилив оди во насока на перманентно зголемување се до пандемијата.

Графикон 5. Динамика на прилив на девизни средства во милиони долари

Извор: Агенција за промоција и поддршка на туризмот

Индексот на пораст изнесува 121 или зголемување на девизните приходи од 21%. Во однос на 2017 год.

Учеството на туризмот во бруто домашниот производ покажува дека бил највисок во 2019 год. кога изнесува 2,38%. Остварениот БДП во милиони од туризмот изнесува 31.451,58, а БДП на ниво на државата 1.320.895,53.

Графикон 6. Учество на обемот на туризмот во БДП

Извор: Државен завод за статистика, макстат база

Динамиката во  десетгодишниот период покажува пораст се до 2020 год.како година напандемијата. Клучна порака е дека и во наредниот период ќе се задржи овој пораст. Падот на учеството во 2020 год. покажува дека туризмот  е почувствителна дејност на надворешни влијанија во однос на другите дејности.

Графикон 7.  Динамика на процентуално учеството на туризмот во БДП

Извор: Државен завод за статистика, макстат база

Графикон 8. Учеството на Објекти за сместување и сервисни дејности со храна во БДП во %

Извор: Државен завод за статистика, макстат база

Опфат на податоци: excel

Од прикажаното може да е заклучи дека остварените економски резултати ќе овозможат прелевање на доходот и во областа на заштитата на животната средина. Порастот на бројот на работници и  бројот на деловни единици има позитивно влијание врз животната средина затоа што на овој начин се подобрува квалитетот на живот. Преку ангажирањето на работници се подобрува хигиената во и околу угостителските објекти. Во структурата на вработени се вклучуваат и кадри кои се ангажираат на хортикултурното и партерно уредување што има позитивно влијание  врз животната средина во кои се одвиваат работните процеси на деловните единици.

Воедно може да се забележи дека порастот на бројот на работници и  бројот на деловни единици има позитивно влијание врз животната средина затоа што на овој начин се подобрува квалитетот на живот. Преку ангажирањето на работници се подобрува хигиената во и околу угостителските објекти. Во структурата на вработени се вклучуваат и кадри кои се ангажираат на хортикултурното и партерно уредување што има позитивно влијание  врз животната средина во кои се одвиваат работните процеси на деловните единици.

Остварените приходи во сите години од анализираниот период, во однос на  базната 2002 год.  бележат позитивен обем и динамика. Тие се со изразито импресивни карактеристики. Приходите  во 2019 год. се  зголемиле, дури за три и пол пати. Ваквата динамика има изразито позитивно дејство во економијата на РСМ.

Местото на туризмот во економијата посебно е изразено преку остварените девизни приходи кои произлегуваат од остварениот прилив на девизни средства од посетата и престојот на странските туристи. Ефектите од девизниот приход се јавуваат во поглед на учеството во  стопанскиот урамнотежен развој на просторните целини и нивната животна средина како туристичка дестинација, влијание на туризмот од платниот биланс на земјата, унапредување на меѓународната економска размена и влијание на вработеноста на населението. Преку  приливот на девизни средства се остварува индуктивната функција на туризмот, неговата мултипликативност и конверзивност. Индуктивната функција е изразена преку  ефектите кои се остваруваат во други гранки и дејности во стопанството. Мултипликативниот ефект произлегува од приходите кои се остваруваат во трансакциите на дејностите во кои се прелева девизниот прилив.

Според  теоријата на мултипликација во областа на туризмот еден долар потрошен од страна на странските туристи се мултиплицира во македонското стопанство и добива  вредност од 3,2 УС долари. Овој  коефициент ни го покажува бројот на обрти на девизниот прилив од страна на туристите во текот на една година.