МК НИ 063-5 Емисија на тешки метали – Ni никел

Вкупните национални емисии на Ni во 1990 година изнесуваа 3.08 t. Во 2020 година вкупните емисии изнесуваат 0.98 t и во однос на 1990 година се намалени за 68%, додека во однос на 2019 година се намалени за 9%.

Трендот на вкупните годишни емисии на Ni во периодот 1990-2020 година може да се подели генерално на три дела: период 1990-1994 со општо опаѓачки тренд со исклучок на растечкиот пик во 1993 година, потоа периодот 1994-2012 година со генерално растечки тренд со одредени помали или поголеми флуктуации и периодот 2012-2020 со општо опаѓачки тренд.

Трендот на емисии на никелот е прикажан на следниот графикон.

Графикон 1. Тренд на вкупни емисии на Ni во периодот 1990-2020 година

Уделот на одделните NFR категории во вкупните емисии на Ni за 2020 година е прикажан на Графикон 2.

Графикон 2: Удел во вкупните национални емисии на Ni по  NFR категории во 2020 година

Може да се забележи дека во 2020 година, доминантни се два извора на емисии на никел и тоа NFR категориите 1.А.1 – Производство на енергија и 1.А.4 – Други сектори (домаќинства, комерцијални и административни) со удели од 56.2% и 28.8%, соодветно, во вкупните емисии на никел.

И покрај тоа што денес се јавуваат два доминатни извори во деведесетитте клучeн и доминантен извор е производството на електрична енергија. Различниот удел на изворите на емисија на никел може да се забележи од следниот графикон.

Графикон 3. Eмисии на Ni по NFR категории на годишно ниво во периодот 1990-2020 година

Историски гледано најголемо учество во емисиите на никел во целиот период 1990-2020 година има NFR категоријата 1.А.1 – Производство на енергија, пред се преку согорувањето на мазут во Рафинеријата за нафта, термоелектраните за производство на електрична енергија и топланите за производство на топлина и може да се каже дека трендот на вкупни емисии на Ni генерално го следи оној од оваа NFR категорија. Од 2012 година се забележува голем пад во емисиите заради преполовеното работење на рафинеријата за нафта и во 2014 година престанок на нејзиното производство и речиси целосното преминување на работењето на топланите од мазут на природен гас.

Помало учество, исто така историски гледано, во вкупните емисии на никел има NFR категоријата 1.А.4 – Други сектори како резултат на согорување на течни горива кај домаќинствата и административните објекти.

NFR категоријата 1.А.1 – Производство на енергија во вкупните емисии на Ni во 1990 година учествуваше со 82%, додека во 2020 година, нејзиниот удел изнесува 56%. Во 2020 година емисиите од оваа NFR категорија во однос на 1990 година се намалени за 78% (пред се заради неработењето на рафинеријата за нафта и преносот на работа на топланите за производство на топлина од мазут на природен гас), додека во однос на 2019 година се зголемени за 2%, заради поголемото количество на согорен мазут во термоелектраните РЕК Битола и РЕК Осломеј. Целиот период 1990-2020 година во однос на емисиите на Ni од оваа NFR категорија може да се подели на два дела: периодот 1990-2012 година кога се забележуваат најголеми вредности, по апсолутна вредност, на емисиите на никел кога работи рафинеријата за нафта, топланите за производство на топлина работат на мазут и термоелектраните за производство на електрична енергија исто така користат мазут. Вториот период е периодот 2013-2020 година, кога се забележува голем пад на емисиите на никел, кога рафинеријата за нафта прекинува со своето производство (во 2014 година) и сите топлани за производство на топлина за домаќинствата во своето производство користат природен гас. Единствено термоелектраните РЕК Битола и РЕК Осломеј, како и претходно, за потребите на своето производство користат мазут и во овој период емисиите на никел доаѓаат главно од нив.

NFR категоријата 1.А.4 – Други сектори (домаќинства, комерцијални и административни капацитети) во вкупните емисии на Ni во 1990 година учествуваше со 11%, додека во 2020 година, нејзиниот удел изнесува29%. Во 2020 година, емисиите од оваа категорија во однос на 1990 година се намалени за 18%, а во однос на 2019 година се намалени за 16% заради намаленото користење на мазут од од овие извори.

Останатите NFR категории се помали или незначителни извори на емисии на Ni.

Во однос на исполнување на барањата од зацртаните цели согласно националните и меѓународните документи може да се заклучи следното: направена е инвентаризација по EMEP/EEA Упатството за инвентар на емисии на загадувачки супстанци во воздух, која како цел има редовна инвентаризација на Ni, во тони на година, во период 1990 – (n-2), каде n е тековната година. Известувањето за оваа загадувачка супстанца не е задолжително туку е на доброволна основа.

Опфат на податоци: excel_1, excel_2

Извор на податоци: Министерство за животна средина и просторно планирање

Користените податоци се вкупните национални емисии и емисиите категоризирани по NFR категории кои ЕЕА земјите членки и земјите соработнички ги доставуваат до ЕЕА и Секретаријатот на Обеденитетите нации. Податоците се достапни по земја на следната веб страна:https://cdr.eionet.europa.eu/mk/un/clrtap/inventories/envyixaja. Податоците користени во овој извештај се во согласност со испратените податоци.